در دنیای امروز که اطلاعات یکی از ارزشمندترین داراییهای هر کسبوکاری محسوب میشود، سرورها نقش حیاتی در نگهداری، پردازش و انتقال این دادهها دارند. قطع ناگهانی برق میتواند باعث آسیب به سختافزار، از بین رفتن اطلاعات، و حتی توقف کامل سرویسدهی شود. راهحل چیست؟ استفاده از یو پی اس (UPS) مخصوص سرور.
در این مقاله بهصورت جامع و کاربردی بررسی میکنیم که چه نوع یو پی اسی برای سرور مناسب است، به چه نکاتی در هنگام خرید باید توجه کنیم، و تفاوت نیاز یک دیتاسنتر با یک شرکت کوچک در انتخاب UPS چیست.
چرا یو پی اس برای سرور ضروری است؟
یو پی اس (UPS) یا منبع تغذیه بدون وقفه، یکی از اجزای حیاتی در زیرساخت شبکه و سیستمهای سروری محسوب میشود که وظیفه آن تأمین برق پایدار و بدون وقفه در زمان قطع، افت یا نوسان برق شهری است. سرورها بهعنوان مرکز پردازش و نگهداری اطلاعات، به کیفیت و ثبات جریان برق وابستگی بالایی دارند و کوچکترین اختلال در برق میتواند منجر به توقف سرویسها، آسیب سختافزاری و از دست رفتن دادههای حیاتی شود. UPS با استفاده از باتری داخلی، بلافاصله پس از بروز مشکل در برق ورودی وارد مدار میشود و برق مورد نیاز سرور را تأمین میکند یا امکان خاموشی ایمن و کنترلشده را فراهم میسازد.
اهمیت استفاده از یو پی اس برای سرور تنها به جلوگیری از خاموش شدن ناگهانی سیستم محدود نمیشود، بلکه نقش مهمی در حفظ امنیت اطلاعات، پایداری شبکه و جلوگیری از اختلال در سرویسهای حیاتی سازمان دارد. در محیطهای اداری، بانکی، دیتاسنتری و صنعتی، حتی وقفههای بسیار کوتاه نیز میتوانند تبعات جدی به همراه داشته باشند.
حتی چند ثانیه قطعی برق میتواند باعث:
- ریست شدن سیستم عامل سرور
- خرابی هارد و از بین رفتن اطلاعات
- بروز اختلال در فرآیندهای مالی و سیستمی
شود. از همین رو، نصب یک UPS مناسب برای هر سرور، یک الزام است نه انتخاب.
علاوه بر این، یو پی اس با تثبیت ولتاژ و فیلتر کردن نوسانات و نویزهای الکتریکی، از قطعات حساس سرور مانند منبع تغذیه، مادربرد و تجهیزات ذخیرهسازی محافظت میکند و باعث افزایش طول عمر تجهیزات و کاهش هزینههای تعمیر و نگهداری میشود. انتخاب صحیح UPS متناسب با توان مصرفی سرور و مدت زمان بکاپ مورد نیاز، نقش کلیدی در عملکرد پایدار و ایمن شبکه ایفا میکند.

انواع یو پی اس مناسب برای سرورها
انواع مختلفی از یو پی اس در بازار موجود است، اما همه آنها برای سرورها مناسب نیستند. در این بخش با سه نوع رایج آشنا میشویم:
-
- آفلاین (Offline / Standby):
- عملکرد ساده دارد.
- فقط هنگام قطع کامل برق وارد مدار میشود.
- دارای تاخیر چند میلیثانیهای است.
- مناسب برای تجهیزات غیرحساس. برای سرور پیشنهاد نمیشود.
- لاین اینتراکتیو (Line-Interactive):
- برای دفاتر کوچک و سرورهای ساده مناسب است.
- دارای تثبیتکننده ولتاژ داخلی است.
- در برابر نوسانات عملکرد بهتری نسبت به نوع آفلاین دارد.
- آنلاین (Online Double Conversion):
- بهترین گزینه برای سرورها و مراکز داده.
- ولتاژ ورودی را بهطور کامل تصحیح و پایدار میکند.
- بدون وقفه برق را تأمین میکند.
- در برابر نوسانات شدید و نویزهای برق بسیار مقاوم است.
- آفلاین (Offline / Standby):
اگر نیاز به اطلاعات بیشتر درباره تفاوت این سه نوع یو پی اس دارید مقاله “تفاوت یو پی اس آنلاین،آفلاین، لاین اینتراکتیو” را بخوانید.

یو پی اس مناسب برای اتاق دیتاسنتر
دیتاسنترها نسبت به دفاتر کوچک و سرورهای مستقل نیازهای متفاوتتری دارند. در اتاقهای سرور معمولاً تجهیزات متعددی مانند:
- چندین سرور رک مونت
- سوییچ و روتر
- سیستم تهویه و کولینگ
- رکهای ذخیرهسازی اطلاعات وجود دارد که باید همگی توسط UPS پشتیبانی شوند.در این شرایط:
- توان خروجی بالا (معمولاً بالای 10kVA) باید انتخاب شود.
- مدلهای ماژولار مناسبترند چون قابلیت توسعه دارند.
- پشتیبانی از باتری اکسترنال برای افزایش زمان برقدهی توصیه میشود.
- یو پی اس حتماً باید دارای نرمافزار مانیتورینگ و پورت SNMP باشد.
نکات کلیدی در انتخاب UPS برای سرور
فراتر از نوع UPS، موارد زیر در خرید اهمیت زیادی دارد:
- ظرفیت یا توان یو پی اس: مجموع مصرف تجهیزات متصل به یو پی اس باید دقیق محاسبه شود. معمولاً ۲۰ تا ۳۰ درصد بیشتر از مجموع توان تجهیزات انتخاب میشود.
- زمان پشتیبانی باتری: بسته به نیاز، ممکن است فقط ۱۵ دقیقه برای خاموش کردن امن سیستم نیاز داشته باشید یا چند ساعت برای تداوم فعالیت.
- نوع باتری:
- سیلد لید اسید (SLA): ارزانتر ولی با عمر کمتر.
- لیتیومی: گرانتر اما عمر طولانیتر و وزن کمتر.
- ضریب توان (Power Factor): ضریب بالاتر نشاندهنده توان واقعی بیشتر است. به دنبال یو پی اسهایی با ضریب 0.9 یا 1 باشید.

تفاوت یو پی اس رکمونت و ایستاده
یو پی اسها از نظر نحوه نصب و محل استفاده به دو مدل رکمونت و ایستاده تقسیم میشوند و انتخاب هر یک به فضای فیزیکی و نوع کاربری بستگی دارد. یو پی اس رکمونت برای نصب در رکهای استاندارد ۱۹ اینچی طراحی شده و بیشتر در اتاقهای سرور، مراکز داده و محیطهای حرفهای شبکه مورد استفاده قرار میگیرد. این نوع UPS با قرار گرفتن داخل رک، به استفاده بهینه از فضا کمک میکند و باعث نظم بیشتر تجهیزات و کابلکشی میشود. در مقابل، یو پی اس ایستاده بهصورت مستقل روی زمین قرار میگیرد و معمولاً در دفاتر اداری، فروشگاهها و مکانهایی که امکان نصب رک وجود ندارد کاربرد دارد. نصب ساده و انعطافپذیری بالا، این مدل را به گزینهای مناسب برای محیطهای کوچکتر تبدیل کرده است.
1.رکمونت (Rackmount):
- برای نصب در رکهای 19 اینچی طراحی شدهاند.
- فضای کمتری اشغال میکنند و نظم بیشتری به اتاق سرور میدهند.
2.ایستاده (Tower):
- بهصورت مستقل روی زمین قرار میگیرند.
- معمولاً در دفاتر کوچک یا مکانهایی که رک ندارند استفاده میشوند.
برخی مدلها قابلیت تبدیل از رکمونت به ایستاده و بالعکس را دارند که انعطافپذیری بیشتری به کاربر میدهند.
انواع کسبوکارهایی که به یو پی اس (UPS) احتیاج دارند
در هر کسبوکاری که از دستگاههای حساس و پیچیدهای استفاده میشود، نیاز به یک سیستم یو پی اس برای حفظ ثبات و امنیت وجود دارد. این سیستمها بهویژه در صنایعی که قطعی برق میتواند آسیبهای جدی به اطلاعات و سختافزار وارد کند، اهمیت بیشتری دارند. در اینجا، به بررسی کسبوکارهایی میپردازیم که بیشترین نیاز را به یو پی اس دارند:
- شرکتهای فناوری اطلاعات و دیتا سنترها
دیتا سنترها و مراکز پردازش داده، که در آنها هزاران سرور و تجهیزات شبکه قرار دارد، برای حفظ دادهها و جلوگیری از از دست رفتن اطلاعات به یک یو پی اس قوی نیاز دارند. این مراکز معمولاً به یو پی اسهای آنلاین با توان بالاتر از ۱۰kVA نیاز دارند که در صورت قطع برق، انرژی لازم را برای ادامه عملیات و خاموش کردن امن سیستمها فراهم کند. - کسبوکارهای پزشکی و بیمارستانها
در بیمارستانها و مراکز درمانی که تجهیزات پزشکی وابسته به برق هستند، یو پی اسها برای جلوگیری از آسیب به دستگاههای پزشکی و حفظ ایمنی بیماران استفاده میشود. همچنین در مواردی مانند ذخیرهسازی اطلاعات بیمار و سیستمهای تصویربرداری، یو پی اس نقش بسیار مهمی در جلوگیری از قطعی برق و از دست دادن اطلاعات ایفا میکند. - شرکتهای مالی و بانکی
در بانکها و موسسات مالی که تراکنشهای مالی و اطلاعات حساس در جریان است، قطعی برق میتواند به اختلالات جدی و از دست رفتن دادههای مهم منجر شود. یو پی اسها در این بخشها برای حفظ امنیت و عملکرد سیستمها در برابر قطع برق ضروری هستند. - صنعت تولید و کارخانهها
در صنایع و کارخانهها که ماشینآلات و تجهیزات حساس به برق استفاده میکنند، یو پی اسها برای جلوگیری از آسیب به این دستگاهها و جلوگیری از توقف خط تولید، از اهمیت ویژهای برخوردارند. این دستگاهها با تأمین برق پشتیبان در مواقع ضروری، عملیات تولید را بدون وقفه نگه میدارند. - کسبوکارهای کوچک و دفاتر
حتی در دفاتر کوچک یا مغازهها که سرورها و تجهیزات شبکهای نیاز به برق ثابت دارند، استفاده از یو پی اس میتواند از خرابی تجهیزات جلوگیری کرده و روند کاری بدون توقف ادامه یابد. بهویژه در مواقعی که اطلاعات مالی یا مشتریان بهصورت آنلاین ذخیره میشود، داشتن یک یو پی اس پشتیبان اهمیت زیادی دارد.

تعمیر یو پی اس سرور
تعمیر یو پی اس سرور یکی از اقدامات حیاتی برای حفظ پایداری شبکه و جلوگیری از قطعی ناگهانی سرویسها محسوب میشود، زیرا خرابی UPS میتواند عملکرد سرور و تجهیزات متصل را بهطور مستقیم تحت تأثیر قرار دهد. مشکلاتی مانند افت ظرفیت باتری، خرابی بردهای الکترونیکی، اختلال در شارژ، خطاهای ولتاژ یا از کار افتادن سیستم بایپس، از رایجترین دلایل نیاز به تعمیر یو پی اس سرور هستند. انجام عیبیابی دقیق، استفاده از قطعات استاندارد و تست کامل دستگاه پس از تعمیر، نقش مهمی در بازگشت عملکرد پایدار UPS دارد. به همین دلیل، تعمیر و سرویس دورهای یو پی اس سرور باید توسط افراد متخصص انجام شود تا علاوه بر افزایش طول عمر دستگاه، از امنیت اطلاعات و پایداری سرورها بهصورت کامل محافظت شود.
نصب و نگهداری یو پی اس سرور
نصب صحیح و نگهداری دورهای، عمر UPS و ایمنی عملکرد آن را تضمین میکند:
- تهویه مناسب: یو پی اس باید در محیط خنک و دارای تهویه مناسب نصب شود.
- نصب توسط متخصص: بهویژه در سیستمهای 3 فاز یا ظرفیت بالا، نصب باید توسط افراد فنی مجرب انجام شود.
- سرویس دورهای: باتریها باید بهصورت دورهای تست و بررسی شوند. غفلت از این مورد باعث خرابی ناگهانی در زمانهای حساس میشود.
جمعبندی
خرید یو پی اس برای سرور نیازمند دقت، شناخت نیاز دقیق و آشنایی با انواع تکنولوژیهاست. پیشنهاد میشود قبل از خرید حتماً با متخصصان مشورت کرده و از برندهایی معتبر و تستشده استفاده کنید. با انتخاب صحیح UPS، میتوانید از اطلاعات ارزشمندتان در برابر قطعی و نوسانات برق محافظت کنید و خیالتان از عملکرد همیشگی سرور راحت باشد.
سوالات متداول
آیا هر UPS برای سرور مناسب است؟
خیر. برای سرورها حتماً از مدلهای Line-Interactive یا Online با توان مناسب استفاده شود.
چطور مدت زمان پشتیبانی را محاسبه کنیم؟
باید بدانید چند وات مصرف دارید و چند دقیقه نیاز به برق دارید. این عدد به باتریها و ظرفیت یو پی اس بستگی دارد.
چه زمانی باتری اکسترنال لازم است؟
وقتی زمان پشتیبانی بالا (مثلاً ۳۰ دقیقه یا بیشتر) نیاز باشد یا در مکانهایی با قطع برقهای طولانی فعالیت دارید.

بدون دیدگاه